Sihanouk King

នរោត្តមសីហនុវរ្ម័ន

ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុវរ្ម័ន ប្រសូត្រនៅភ្នំពេញនាថ្ងៃទី៣១តុលា គស១៩២២។​ ព្រះរាជបិតា នាម នរោត្ដមសុរាម្រិត ព្រះរាជមាតានាម ស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្សកុសុមៈនារីរតន៍។ លុះព្រះអង្គទ្រង់បានបញ្ចប់ការសិក្សា នៅក្នុងប្រទសរួចមក ព្រះអង្គក៏ទ្រង់យាង ទៅបន្ដការសិក្សា នៅវិទ្យាល័យ នាក្រុងព្រៃនគរ​បន្ថែមទៀត។ ខែមេសា គស១៩៤១ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្ស ដែលត្រូវជាព្រះអយ្យកោបានចូលទីវង្គត។​ ពេលនោះ ក្រុមប្រឹក្សា រាជសម្បត្ដិ បានព្រមព្រៀងគ្នា ​ទៅសុំយាងទ្រង់សីហនុ ដែលកំពុងបំពេញ ការសិក្សា នៅក្រុងព្រៃនគរ​អោយមកឡើងគ្រង រាជសម្បត្ដិ។ ព្រះបាទនរោត្ដមសីហនុវរ្ម័ន បានទទួលរាជាភិសេក ជាព្រះមហាក្សត្រ នៅថ្ងៃទី ២៣ មេសា ១៩៤១ ។​

ប៉ុន្ដែជាអកុសល ក្នុងពេលព្រះអង្គឡើង គ្រងរាជ្យសម្បត្ដិនោះ ប្រទេសកម្ពុជា ស្ថិតនៅក្នុងកណ្ដាប់ដៃបារាំង។ ម្យ៉ាងទៀត ពិភពលោកកំពុងទទួលរង នូវសង្គ្រាមលោក លើកទី២(១៩៣៩-១៩៤៥)​ ែដលបានផ្ទុះឡើង ស្ទើរពាសពេញ សកលលោក រវាងមហាអំណាច ពីរក្រុម។ ក្រុមទី១មានបារាំង អង់គ្លេស និង​ងាមេរិក ។​ក្រុមទី២ មានអាឡឺម៉ង់ អ៊ីតាលី និង​ជប៉ុន។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៤១ កងទ័ពជប៉ុនបានធ្វើការរាតត្បាត ស្ទើរពាសពេញតំបន់អាស៊ី ហើយបានយល់ព្រម អោយសៀម រឹបអូសពីខ្មែរ នូវខេត្ដបាត់ដំបង សៀមរាបមួយភាគ កំពង់ធំមួយភាគ និងស្ទឹងត្រែងមួយភាគ។ លុះដល់ខែមីនា១៩៤៥ កងទ័ពជប៉ុនបានចូលមក ដកអំណាចពីបារាំង ក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូចិនទាំងមូល។ នៅក្នុងប្រទេស កម្ពុជា កងទ័ពជប៉ុនបានក្ដាប់អំណាចជំនួសបារាំង​ ហើយប្រកាសថា ​រាជាណាចក្រកម្ពុជា​ ជារដ្ឋឯករាជ្យ។ ប៉ុន្ដែ សេចក្ដី ប្រកាសនេះ ពុំមានលិខិតស្នាមអ្វី ជាផ្លូវការទេ។ សង្គ្រាមលោកលើកទី២ បានបញ្ចប់នៅចុងឆ្នាំ១៩៤៥ ដោយពួកជប៉ុន ត្រូវទទួលបរាជ័យ ហើយត្រូវដកថយទៅប្រទេសខ្លួនវិញ។ បន្ទាប់ពីកងទ័ពជប៉ុនដកចេញពីកម្ពជា​កងទ័ពបារាំងក៏ចូល មកដល់ភ្លាមដែរ។ នៅខែធ្នូ ១៩៤៦ សៀមបានយល់ព្រមប្រគល់ទឹកដីខ្មែរ ដែលសៀមបានរិបអូសយក ក្នុងសម័យសង្គ្រាមលោក លើកទី២
មកអោយខ្មែរវិញ។ ប៉ុន្ដែ បារាំងបែរជាភ្ជាប់ទឺកដីកម្ពុជាក្រោម ទៅនឹងប្រទេសវៀតណាម ក្នុងខែឧសភា១៩៤៩។ ដោយប្រទេសកម្ពូជា ស្ថិតនៅក្នុង កណ្ដាប់ដៃបារាំងដូច្នេះ ព្រះបាទនរោត្ដមសីហនុ ពុំទាន់មានលទ្ឋភាពគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីរៀបចំ ប្រទេសនៅឡើយទេ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៧ ព្រះអង្គទ្រង់ប្រទានដល់ប្រជារាស្រ្ដ នូវរបបគ្រប់គ្រងថ្មីមួយ បែបលទ្ឋិប្រជាធិបតេយ្យដែលមានរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាមូលដ្ឋាន។
ប្រទេសជប៉ុនទទួលចុះចាញ់សង្រ្គាមលោកលើកទី២ នៅថ្ងៃ ២ កញ្ញា ១៩៤៥
សង្រ្គាមលោកលើកទី២កើតឡើងអស់ពេល៦ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៣៩ដល់ឆ្នាំ១៩៤៥
ព្រះបាទសម្ដេចនរោត្ដមសីហនុប្រសូតនៅថ្ងៃ ៣១ តុលា ១៩២២
ព្រះអង្គចូលសិក្សានៅសាលាបឋមសិក្សាប្រង់ស្វ័របូឌូវាំងពីឆ្នាំ ១៩៣០-១៩៤០
ព្រះអង្គឡើងសោយរាជ្យមានព្រះជន្ម ១៩ ឆ្នាំ
សម្ដេចនរោត្តមសីហនុប្រទានរដ្ធធម្មនុញ្ញលើកទី១នៅថ្ងៃ៦ ឧសភា ១៩៤៧
សម្ដេចនរោត្តមសីហនុប្រកាសរំសាយសភានៅថ្ងៃ ១៨ កញ្ញា ១៩៤៩
សម្ដេចនរោត្ដមសីហនុជាព្រះប្រមុខរដ្ឋបណ្ដោះអាសន្ននៅថ្ងៃ ៣ មិនា ១៩៥០
ឆ្នាំ1953: ថ្ងៃទី09 វិច្ឆិកា ប្រទេសកម្ពុជា បានទទួលឯករាជ្យពីប្រទេសបារាំង
នៅថ្ងៃ ២៤ មិនា ១៩៥៥ សម្ដេចនរោត្ដសីហនុបានបង្កើតអង្គការ សង្គមរាស្រ្ដនិយម
នៅថ្ងៃ១៤មិថុនា១៩៦០ សភាជាតិបានជ្រើសតាំងសម្ដេចនរោត្តមសីហនុ ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋបន្ទាប់ពីព្រះអង្គបានដាក់រាជ្យ
ឆ្នាំ១៩៦៣: លោកសាឡុត ស(ប៉ុលពតនាសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ) និងលោកស៊ុន សេន បានបង្កើតក្រុមឧទ្ទាម
ទ័ពព្រៃ ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល
ឆ្នាំ1965: នរោត្តមសីហនុបានផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក តែប្រទេសទាំងពីរបានបង្កើតចំណងមិត្តភាពនេះ ឡើងវិញ នៅឆ្នាំ1969
ឆ្នាំ1966: ការបង្កើតចលនាប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល មានពីរបក្សគឺ៖ ចលនាទ័ពខ្មែរសេរី(Free Khmer) ចលនានេះ ត្រូវបាន ឧបត្ថម្ភនិងគាំទ្រ ដោយប្រទេសថៃ និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ រីឯចលនាខ្មែរក្រហមវិញ ត្រូវបានឧបត្ថម្ភ និងគាំទ្រ ដោយប្រទេសចិនកុម្មុយនីស្ត
ឆ្នាំ1967: លោកខៀវ សំផន និងលោកហូយន់ បានបង្កើតចលនាក្រុមឧទ្ទាមទ័ពព្រៃ ប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលទៀត
ឆ្នាំ១៩៧០: ថ្ងៃ១៨ មិនា ជាថ្ងៃដែលលោកលន់ ណុល ធ្វើរដ្ឋប្រហារទំលាក់ សម្តេចព្រះនរោត្តសីហនុចេញពីអំណាច
ជាហេតុធ្វើអោយមានការប្រយុទ្ធគ្នា នៅភូមិភាគឥណ្ឌូចិនទាំងមូល រវាងកងទ័ពថ្មើរជើង សហរដ្ឋអាមេរិក-វៀតណាម នៅ
ពេលលន់នល់ធ្វើរដ្ឋប្រហារបង្កើតរបបសាធារណរដ្ធខ្មែរ
សម្ដេចនរោត្ដមសីហនុបង្កើតចលនាតស៊ូ រណសិរ្សរួបរួមកម្ពុជានៅថ្ងៃ ២៣ មិនា ១៩៧០
ឆ្នាំ១៩៧០: ថ្ងៃទី៤ ឧសភា សម្េតចព្រះនរោត្តមសីហនុ បានបង្កើតរាជរដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិ ឬសហភាពកម្ពុជា។
ឆ្នាំ១៩៧៥: ថ្ងៃ១៧មេសា ជាថ្ងៃជ័យជំនះរបស់ខ្មែរក្រហម។​​ ប៉ុលពត បានទំលាក់ លោកលន់នល់ ចេញពីអំណាច និងបានដណ្តើមកាន់កាប់ យកទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយជំលៀសប្រជាជនទាំងអស់ ចេញពីទីក្រុង គ្រប់កន្លែង។
ឆ្នាំ1976: របបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរនោះ បានបង្កើតឡើងដោយលោកខៀវ សំផន។ ប៉ុល ពត ជាអ្នកកាន់ របបផ្តាច់ការនិងជាអគ្គលេខាធិការជាន់ខ្ពស់ របស់បក្សកុម្មុយនីស្ត រួមទាំងមានគ្រូបង្វឹកដ៍ចំណាន ពីចិនកុម្មុយនីស្ត ដែលនៅពីក្រោយខ្នងផងដែរ។ ប្រជាជនជិត២លាននាក់ ត្រូវបានរងការសម្លាប់រង្គាល នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ប្រជាជនដែលនិរទេសខ្លួន ក៍មានចំនួនច្រើនលើសលប់ដែរ។ ក្រុមគ្រួសារនៃសមាជិកជំនាន់មុនៗ ត្រូវទទួលរង នូវការបង្ខិតបង្ខំ ការសង្កត់សង្កិន ទាំងកំលាំង កាយ ចិត្ត ជំនឿសាសនា និងការបង្ខំអោយរស់នៅ ជាសមូហភាព និយម ក្នុងជីវិតប្រចំាថ្ងៃ។
ឆ្នាំ១៩៧៩ ថ្ងៃ៧ មករា ជាថ្ងៃដែលកងទ័ពវៀតណាមចូលកាន់កាប់កម្ពុជា ដោយមានបង្កើតធម្មនុញ្ញ របបសាធារណរដ្ឋ ប្រជាមានិតកម្ពុជា ដែលមានលោកហេងសំរិនជាអ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋាភិបាល។
ឆ្នាំ១៩៧៩ ថ្ងៃ១៨កុម្ភៈ:ជាថ្ងៃសន្ធិសញ្ញាជាមិត្តភាព និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ រវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសវៀតណាម ដែលមានវត្តមានជាផ្លូវការណ៍ លើទឹកដីកម្ពុជា។
ឆ្នាំ១៩៨៣ ចាប់ពីថ្ងៃចុះសន្ធិសញ្ញានោះមក ចំនួនប្រជាជនវៀតណាម បានចូលមករស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជា មានចំនួន កាន់តែច្រើនឡើងៗ តាមការប៉ាន់ប្រមាណជាមធ្យម ប្រហែលជាមាន ចំនួន៥00.000 នាក់។
ឆ្នាំ១៩៨៨: ដោយមានអន្តរាគមន៍ពីអង្គការសហប្រជាជាតិ ទីក្រុងហាណូយ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ប្រកាសអោយដកកងទ័ពវៀតណាមពីកម្ពុជា។

Angkor Thom

Angkor Thom, the last capital Angkor Period (AD 802-1432) until the 15th century, was indeed a Great City as it named implies, and it served as a religious and administrative center of the vast and powerful Khmer Empire. The capital of Jayavarman VII16 (AD 1181-1220), Angkor Thom is a microcosm of the universe divided into four parts by the main axes. Bayon temples as the symbolic link between and earth. The wall enclosing the city Angkor Thom represents the stone wall around the universe and the mountain ranges around Meru. The surrounding moat suggests the cosmic ocean. This symbolism is reinforced by the presence of god Indra on his mount, the three-headed elephant.

Angkor Thom is enclosed by an 8-meters-high laterite rampart that is laid on a square grid of 3 kilometers long on each side. A moat with a width of 100 meters surrounds the outer wall. The city is accessed along five great causeways, one in each cardinal direction�Death Gate (east), Dei Chhnang17 Gate (south)�plus an additional Victory Gate on the east aligned with the Terraces of the Elephants and the Leper King. A tall gopura distinguished by a superstructure of four faces bisects the wall in the center of each side.
Four small temple, all called Chhrung19 temple, stand at each corner of the wall around the city of Angkor Thom. Made of sandstone and designed in a cross plan, the temple built by King Jayavarman VII to worship Bodhisattva Avalokiteshvara20 . an inscription tells about its construction.
9 mountain of Yasodhara.
10 the middle mountain.
11 the bird who shelters under it wings. The name of the temple derives from a legend in which the king fled during an attack on Angkor and was saved from being caught by the enemy when a large eagle swooped down and spread its wings to shelter him.
12 Posthumous name Rudraloka.
13 Posthumous name: Sivaloka
14 In this game, string is mound around an object that is thrown and left to spin. The player whose object spins the longest is the winner.
The stone causeways across the broad moat surrounding Angkor Thom with their unique gopuras, are one of the great sights at Angkor, never ceasing to fill visitors with wonder. The causeways leading to the gopura are flanked by a row of 54 stone figures on each side�gods on the left and demons on the right�to make a total of 108 mythical beings guarding each of the five approaches to the city of Angkor Thom. The demons have a grimacing expression and wear a military headdress, whereas the gods look serene with their demons hold the scaly body of a naga on their knees. This composition defines the full length of the causeway. At the beginning of the causeway, the naga spreads its nine heads in the shape of a fan.
The five sandstone gopuras rise 23 meters to the sky and is crowned with our heads, one facing each cardinal direction. At the base of each gate are finely modeled elephants with three heads. Their trunks are plucking lotus lowers, in theory out of the moat. The god Indra sites at the center of thunderbolt in his lower left hand. Stand in the center of the mains of wooden crossbeams are still visible in some of the gopuras. Beneath the crossbeams are visitor can see the corbelled arch, a hallmark of Khmer architecture.

Angkor Wat

Angkor Wat is located about 7 kilometers north of Siem Reap provincial town along Komai or Charles De Gaul Road. The temple was built in the early 12th century during the reign of King Suryavarman II2 (AD 1113-1150) is unrivaled in its beauty and state of preservation. It is an expression of Khmer art at its highest point of development.

Some believed Angkor Wat was designed by Divakaraandita, the chief adviser and minister of the king, dedicating to Vishnu Brahmanism. The Khmers attribute the building of Angkor Wat to the divine architect Visvakarman. There has been considerable debate amongst scholars as to whether Angkor Wat was built as a temple or a tomb.
Angkor Wat, according to C�d�s, is a replica of the universe in stone and represents an earthly model of the monument symbolizing the mythical Mount Meru, situated at the peaks of Meru, the outer wall to the mountains at the edge of the world, and the surrounding moat in the oceans beyond.
Originally, the temple was called Prasat Paramavishnuloka. However, the evolution of the name Angkor Wat can be drawn by history. The first proof existed in the 16th century, when the temple become a well-known Buddhist place. According to a 16th century inscription, its name was Preah Mohanokor Indrabrat Preah Visnuloka. In a 17th inscription , it was called Indrabratnokor Sreisodhara Vishnuloka3. Angkor Wat was a simple name to refer to this holy place. Khmer people, especially those living in and around Siem Reap, often refer to Angkor Toch. However, European authors decided on a common name, Angkor Wat. Nevertheless, its original name has not been forgotten and is known by many people.
Angkor Wat covers a rectangular area of about 200 hectares defined by a laterite rampart which is surrounded by a moat that is 200 meters wide. The perimeter of the rampart measures 5,5 kilometers. The moat is crossed by a huge causeway built of sandstone blocks 250 meters high. With its massive built by the gods rather than by man.
The temple begins with a sandstone terrace in the shape of a across. Giant stone lions on each side of the terrace guard the monument. End of the causeways at the gopura4 with trees towers of varying heights, of which much of the upper sections have collapsed. A long, covered gallery with square columns and a vaulted roof extends along the moat to the left and right of the gopura.
The causeway leads to the cruciform gopura or entry towers. The gateways at ground level in each end of the gallery probably served as passages for elephants, horses, and carts, whereas the other entrances are accessed by step and lead onto the central promenade. From the entrance turn right and walk along the columned gallery to the end, where the quality of the carving and intricacy of decoration on the false door is of exceptional beauty.

Nhok Them

លោក ញ៉ុក ថែម កើតនៅថ្ងៃទី ២២ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩០៣ នៅឃុំស្វាយប៉ោ ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង។ បិតាលោក ឈ្មោះ ញុំ រីឯមាតា ឈ្មោះ ហៀក ជាជាតិខ្មែរ ហើយជាកសិករនៅភូមិអូតាគី ឃុំជ្រៃស្រុក ខេត្តបាត់ដំបង។

កាលពីកុមារភាព គឺក្នុងឆ្នាំ១៩១៣ លោកបានទៅរៀននៅវត្តពោធិ៍វាល ស្រុកសង្កែ ខេត្តបាត់ដំបង។ លោកបានសិក្សាអក្សរជាតិ ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូអាចារ្យសន ហើយបានសិក្សាធម៌វិន័យ ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូសូត្រ អ៊ីវ ទូច នៅវត្តពោធិវាល។ នៅឆ្នាំ ១៩១៨ លោកមានបព្វជ្ជជាសាមណេរ។ ក្នុងឋានៈជាសាមណេរនេះ លោកបានសិក្សាធម៌វិន័យ និងភាសាបាលី ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូអាចារ្យផ្សេងៗ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង។ លោកបានទៅសិក្សានៅបរទេសដែរ គឺក្នុងឆ្នាំ១៩១៩ លោកបានបន្តវិជ្ជានៅបាងកក ប្រទេសថៃ។ លោកបានជាប់សញ្ញាប័ត្រធម្មសិក្សាជាន់ត្រី នៅកំឡុងឆ្នាំ១៩២១ និងជាប់សញ្ញាប័ត្រធម្មសិក្សាជាន់ទោ ក្នុងឆ្នាំ១៩២៣។ នៅឆ្នាំ១៩២៤ លោកបានឧបសម្ប័ទជាភិក្ខុ ហើយនៅក្នុងឆ្នាំដដែលនេះ លោកបានជាប់សញ្ញាប័ត្របរិយត្តិភាសាបាលី ទីមហា៣ប្រយោគ។ ពីរឆ្នាំក្រោយមក គឺឆ្នាំ១៩២៦ លោកបានជាប់ ទីមហា៤ប្រយោគ ហើយ២ឆ្នាំតមកទៀត(១៩២៨) ជាប់ទីមហា៥ប្រយោគ និងជាទីបញ្ចប់ លោកបានជាប់ទីមហា៦ប្រយោគ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩២៩។ លោកបាន លាចាកសិក្ខាបទមកជាគ្រហស្ថ នៅឆ្នាំ១៩៣៦។ ការងារ ពេលលោកទៅសិក្សានៅប្រទេសថៃ លោកក៏បានធ្វើការនៅទីនោះដែរ។ លោកធ្វើជាគ្រូបង្រៀនភាសាបាលី នៅទីក្រុងបាងកក ចាប់ពីគ.ស.១៩២៧ ទៅទល់នឹង គ.ស.១៩៣០ ទើបត្រឡប់មកកាន់ទីក្រុងភ្នំពេញវិញ ដោយចូលធ្វើជាសមាជិកគណៈកម្មាការប្រែព្រះត្រៃបិដក នៅពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ។ នៅឆ្នាំ១៩៣៨ លោកធ្វការនៅក្នុងព្រះរាជបណ្ណាល័យកម្ពុជា មានមុខងារជាអ្នកចាត់ចែង បោះពុម្ពផ្សាយនូវសៀវភៅផ្សេងៗ និងទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជសុរិយា។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់មក(១៩៣៩) លោកបានធ្វើជាតំណាងសម្ដេចព្រះនរោត្ដមសុធារស និងជាអធិបតីពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ក្រុងភ្នំពេញ ជាមួយតំណាងផ្សេងៗទៀត បានទៅរៀបចំកម្មវិធីសិក្សា និងពិធីសម្ពោធពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនៅក្រុងហ្លួងព្រះបាង និងក្រុងវៀងច័ន្ទ នាប្រទេសលាវ។ ឆ្នាំ១៩៤២ លោកបានទៅសម្ពោធមន្ទីរសាសនបណ្ឌិត្យខេត្តឃ្លាំង ប្រទេសវៀតណាមភាគខាងត្បូង និងឆ្នាំ១៩៤៣ លោកជាតំណាងរៀបចំកម្មវិធីសិក្សា សម្រាប់ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ នៅប៉ាក់សេប្រទេសលាវ។ លោកញ៉ុក ថែម បានធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យខ្មែរនៅថ្នាក់ទី៥ នៃសាលាគរុវិជ្ជានៅឆ្នាំ១៩៤៥។ នៅឆ្នាំ១៩៤៦ លោកធ្វើការនៅវិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ព្រមទាំងជាសាស្ត្រាចារ្យ នៅវិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិទៀតផង។ តែក្នុងឆ្នាំ១៩៥០ លោកលាឈប់ពីសាសនបណ្ឌិត្យ ចូលមកបម្រើ តែក្រសួងសិក្សាធិការជាតិ ក្រោយពេលដែលបារាំងផ្ទេរវិទ្យាល័យស៊ីសុវត្ថិ មកជាសម្បត្តិជាតិ ហើយលោកធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យ ជាប់សន្យារហូតមក។ ប្រាំមួយឆ្នាំក្រោយមក គឺនៅឆ្នាំ១៩៥៦ លោកសុំផ្លាស់ ទៅធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យខ្មែរ នៅវិទ្យាល័យមុនីវង្ស នាក្រុងបាត់ដំបង។ តែក្នុងឆ្នាំ១៩៥៨ លោកបានផ្លាស់ទៅធ្វើការនៅវិទ្យាស្ថានជាតិគរុកោសល្យ នាក្រុងភ្នំពេញវិញ ក្នុងឋានៈជាសាស្ត្រាចារ្យផង និងអ្នកស្រាវជ្រាវឯកសារអក្សរសាស្ត្រខ្មែរ នៅវិទ្យាស្ថាននោះផង។ លោកជាសាស្ត្រាចារ្យខ្មែរ នៅសាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាល។ ស្នាដៃ
កាលលោកទៅសិក្សា និងធ្វើការនៅប្រទេសថៃ លោកបាននិពន្ធសៀវភៅជាភាសាថៃ ឬបាលីថៃ។ ស្នាដៃទាំងនោះ មានជាអាទិ៖ នមោកថា នានាជាតក វណ្ណនា ធម្មនិទ្ទេសភាគ១ ទេវតាភាសិត និងពុទ្ធភាសិត។
ក្រៅពីនេះ លោកមានស្នាដៃជាភាសាខ្មែរយ៉ាងច្រើនដូចជា៖
* ពុទ្ធប្បវត្តិសង្ខេប
* អនុពុទ្ធប្បវត្តិ ភាគ១-២
* ប្រជុំភាសិត ភាគ១-២
* មហាវេស្សន្ដរជាតក
* ប្រជុំពុទ្ធភាសិត
* ជាតិសាសនាព្រះមហាក្សត្រ
* រឿងបិសាចស្នេហា (ប្រលោមលោកបោះពុម្ពឆ្នាំ១៩៤២)
* រឿងកុលាបប៉ៃលិន (ប្រលោមលោកបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ១៩៣៦ ឬ១៩៤៣)
* ឯកសហរាត្រី (ភាគខ្លះ ប្រែ)
* ចូឡវេទល្លសូត្រ (ប្រែ)
* វិធីប្រតិបត្តិធម៌
* ពន្លឺអាស៊ីទ្វីប (ប្រែ)
* បញ្ញាសជាតកសង្ខេប ភាគ១-២។

Vann molyvann

លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ (Vann Molyvann) គឺជាស្ថាបត្យករជើងចាស់ដ៏ល្បីល្បាញរបស់ ប្រទេស កម្ពុជា។ លោកបានរួចចំនែកជាច្រើនក្នុងស្ថាបត្យកម្មដែលគេហៅថា ស្ថាបត្យកម្មខ្មែរទំនើប នៅក្នុងសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម នៅពេលដែលវប្បធម៌ខ្មែរមាន​ការរីកចំរើន​ក្រោមព្រះរាជកិច្ចដឹកនាំ​របស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ ព្រះបាទ នរោត្ដម សីហនុ។

លោក វណ្ណ មួលីវណ្ណ កើតនៅថ្ងៃទី ២៣ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩២៦ នៅស្រុករាម ខេត្តកំពត។ ដើមឡើយ លោកសិក្សាផ្នែកនីតិសាស្ត្រទេ។ លោកបានទទួលសញ្ញាបត្រ​ទុតិយភូមិ​ពី​វិទ្យាល័យ​ព្រះស៊ីសុវត្ថិ នៅទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ១៩៤៤ ហើយលោកបានទទួលអាហារូបករណ៍ទៅរៀនផ្នែកច្បាប់នៅទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៦។ បន្ទាប់ពីសិក្សានៅទីនោះរយៈពេលមួយឆ្នាំ លោកក៏បានប្ដួរទៅរៀនផ្នែកស្ថាបត្យកម្ម នៅសាលាវិចិត្រសិល្បៈមួយនៅប៉ារីស។ លោកបញ្ចប់ការសិក្សាដោយជោគជ័យ ជាមួយនឹងចំនេះដឹងនិងទេពកោសល្យ។ លោកត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅឆ្នាំ ១៩៥៥ ។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ក៏ត្រូវបានគេតែងតាំងជា​ប្រធានស្ថាបត្យករនៅកម្ពុជា។ លោកជាព្រឹទ្ធបុរស​ទីមួយ​នៃ​សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ (ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦៥ ដល់ ឆ្នាំ១៩៦៧)។ នៅទសវត្សរ៍៦០ និង ៧០ លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណ បានគូរប្លង់ស្ថាបនា​អាគារល្បីៗជាច្រើននៅកម្ពុជាជាពិសេសនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ នៅទីនោះ ស្នាដៃរបស់លោក ឈរយ៉ាងសង្ហាប្រដុំប្រសងគ្នាជាមួយនឹងសំនង់អាគារបុរាណៗ វត្តអារាម និងសំនល់ពីសម័យអាណានិគម។ ស្នាដៃសំខាន់ៗរបស់លោកមាន សាលសន្និសិទចតុមុខ អាគារគណរដ្ឋមន្ត្រី។ លោកក៏បានគូរប្លង់វត្តអារាម និង ស្ថានទូតខ្មែរនៅបរទេសជាច្រើនផងដែរ។ នៅឆ្នាំ ១៩៦៣ លោកបានគូរប្លង់ពហុកីឡាដ្ឋានជាតិអូឡាំពិច ដែលអាចទទួលទស្សនិកជនបានប្រហែល ៤ម៉ឺននាក់។ នៅឆ្នាំដដែល លោកបានស្ថាបនា សាលមហោស្រពជាតិព្រះសុរាម្រិត (មហោស្រពជាតិកម្ពុជា)។ លោកក៏បានគូរប្លង់វិមានឯករាជ្យផងដែរ។ នៅឆ្នាំ ១៩៧២ លោក វណ្ណ មូលីវណ្ណនិងគ្រួសារបានភៀសខ្លួនទៅរស់នៅ​ប្រទេសស្វីស។ លោកធ្វើការអោយ UN Human Settlements Program រយៈពេល១០ឆ្នាំ មុននឹងលោកវិលត្រលប់មកមាតុប្រទេសវិញនៅឆ្នាំ ១៩៩៣។ លោកបានចូលបំរើការងារជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ វិចិត្រសិល្បៈ នគរូបនីយកម្ម និង សំនង់។
ស្នាដៃចំបងៗ
* សាល​សន្និសីទចតុមុខ
* វិមានឯករាជ្យ
* ពហុកីឡាដ្ឋាន​ជាតិអូឡាំពិក​
* សំណង់�​ផ្ទះ១០០� ដែលត្រូវ​បាន​សាង​សង់​សម្រាប់​បុគ្គលិក​ធនាគារ​ជាតិកម្ពុជា​ស្នាក់នៅ​ (១៩៦៥-១៩៦៧)
* វិមានរដ្ឋចំការ​មន
* សាល​មហោស្រព​ជាតិសុរាម្រឹត (សាល​​មហោ​ស្រព​នេះត្រូវ​​ភ្លើង​ឆេះ​ កាល​ពី​ឆ្នាំ​១៩៩៤ ហើយ​​មហោស្រព​នេះ​មិន​ដែល​ត្រូវ​បាន​ជួស​ជុល​ឡើង​វិញ​ឡើយ​។)
* អនុវិទ្យាល័យ​បណ្តុះបណ្តាល​គ្រូបង្រៀន​
* វិទ្យាស្ថាន​ភាសា​បរទេស​

Kog Somhean

លោក គង់ សំអឿន ជា​តារា​ភាពយន្ត​ខ្មែរ​ម្នាក់​ដែល​មាន​ប្រជាប្រិយភាព​ជាង​គេ​ក្នុង​អំឡុង​ ទសវត្សរ៍ ទី​៦០ និង​ទី​៧០​ ។ មហាជន​ខ្មែរ​ទូទៅ​ដែល​មាន​អាយុ​៤០​ឆ្នាំ​ឡើង គឺ​សុទ្ធតែ​បាន​ស្គាល់​លោក​គង់ សំអឿន យ៉ាងច្បាស់​តាមរយៈ​ខ្សែភាពយន្ត​ជាច្រើន​ដែល​លោក​បាន​សម្តែង ។​ លោកជារៀមច្បងរបស់ប្អូនប្រាំនាក់ ដែលជាតារាភាពយន្តទាំងអស់ មានលោកគង់សំអាត គង់ឡុច គង់ចន្ថា គង់សុភណ័ និងគង់សុភី។

លោក គង់ សំអឿន មាន​រូបរាង​ខ្ពស់​សង្ហា​ បើ​ពិនិត្យ​ផ្នែក​នីមួយៗ​នៃ​មុខមាត់​របស់​លោក គឺ​មិន​មាន​អ្វី​លើសគេ​ទេ ភ្នែក​លោក​រាង​តូច​ម្ខាង ច្រមុះ​ពៀច​បន្តិច មាត់រា​ង​វៀច​បន្តិច ដំណើរ​លោក​រាង​ប៉ែល​បន្តិច តែបើ​ពិនិត្យ​សរុប​មក​ស្រាប់តែ​ឃើញ​លោក​ស្រស់​អស្ចារ្យ​មាន​អំណោយទាន​ ក្រៃលែង មាន​ស្រីៗ​ជាច្រើន​វង្វេងនឹង​របៀប​ញញឹម​របស់លោក គឺ​ញញឹម​មួយ​ចំហៀង​មាត់​ដ៏​គួរឱ្យ​ទាក់ទាញ ។​ ​ដោយសារ​លក្ខណៈពិសេស​នេះហើយ ដែល​លោក​បាន​ក្លាយជា​បុរស “​សម្បូរ​ស្នេហ៍​” យ៉ាងខ្លាំង ។ លោក​គង់ សំអឿន សម្បូរ​មិត្តស្រី​ណាស់ តែ​ក៏​មាន​ពេលខ្លះ ​លោក​ដេក​មិន​លក់​បក់​មិន​ល្ហើយ​ ដោយសារ “​ពួកនាង​” ដែរ ។ មិនតិច​ដង​ទេ​ដែល​គេ​បាន “​ស្ទាក់ផ្លូវ​” លោក​ ដើម្បី​គំរាមថា ឈប់​ទាក់ទង​នាង​នេះ ឬ​នាង​នោះ ព្រោះ​នាង​ជា​របស់​អញ។ តែ​ជា​ការធម្មតា​ទេ លោក​មិន​ដែល​គិតថា​ជា​រឿង​ធំដុំ ព្រោះ​លោក​មិន​ដែល​ទៅ​អូសទាញ​នាង​ណាមួយ​ទេ គឺ​ពួកនាង​មករក​លោក​ដោយ​ខ្លួនឯង​ទេ​តើ មាន​ពេល​ខ្លះ​លោក​ត្រូវ​បាត់បង់​ពេលវេលា ដើម្បី​តែ​រត់​គេច “​ពួកនាង​ជំទាវ​” ទាំងនោះ​ទៀត​ផង ។​ អ្នកស្រី ប៉ូ ផល ជា​ម្តាយ​របស់​លោក គង់ សំអឿន ធ្លាប់បាន​និយាយ​រៀបរាប់​កាលពី​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ​១៩៩០​ថា “​អឿន កូន​ខ្ញុំ​ស្លូត​ណាស់ សុភាព​ណាស់ គេ​ជា​មនុស្ស​មិនសូវ​ចេះ​និយាយស្តី ភាគច្រើន​របស់​កាយវិកា​រ​គេ​ គឺ​ញញឹម ។ អឿន ស្រឡាញ់​ប្អូនៗ​ណាស់ គេ​តែង​ផ្គត់ផ្គង់​ថែទាំ​ម្តាយ និង​ប្អូនៗ​ជា​រហូត។ ខ្ញុំ​មិនដឹងថា គេ​មាន​និស្ស័យ​សិល្បៈ​នេះ​ តាំងពី​ពេលណា​មកទេ ព្រោះ​កាលណោះ ខ្ញុំ​រស់នៅ​ពោធិចិនតុង​ ែតអឿន​, អា​ត និង​ឡុច បី​នាក់​បងប្អូន​នាំគ្នា​មក​ស្នាក់នៅ​រៀន​ផ្ទះ​ឪពុកមា ធ្វើ​គយ​នៅ​ភ្នំពេញ ។ លុះត្រាតែ​គេ​មានឈ្មោះ​ល្បីល្បាញ​ហើយ ទើប​ខ្ញុំ​និង​ឪពុក​គេ​បានដឹង ។ ឪពុក​គេ​ជា​អ្នករដ្ឋការ ថ្វីបើ​មាន​កូន​៦​នាក់​សុទ្ធតែ​ប្រុស តែ​គាត់​តឹងរឹង​ បិទ​សេរីភាព​កូន​ប្រៀប​ដូច​កូន​ទាំង​នោះ​ជា​ស្រី ។ គាត់មិន​ចូល​ចិត្ត​នឹង​ឱ្យ​កូន​មាន​មិត្តភក្តិ​ចុះ​ឡើងផ្ទះ គាត់​មិន​ចូលចិត្ត​ឱ្យ​កូន​ក្លាយទៅ​ជា​អ្នក​កុន​ល្ខោនទេ គឺ​គាត់​តម្រូវ​ថា កូន​ម្នាក់ៗ​ត្រូវតែ​ខិតខំ​រៀនសូត្រ ។ អឿន តែង​ត្រូវ “​រំពាត់​” ជា​ញយ​ដង អំពី​រឿង​ចំណូល​ចិត្តជា​អ្នក​សិល្បៈ​នេះ ។ ដោយ​ដឹង​និស្ស័យ​ចិត្ត​ឪពុក​ដូច្នេះ កូនៗ​នាំគ្នា​លាក់​មិន​ឱ្យ​ឪពុក​ម្តាយ​ដឹង​ពី​រឿង​លេង​កុន​ទេ ។ គិត​ទៅ​កាលណោះ​ ខ្ញុំអាណិតកូន​ណាស់ កូន​ចង់​ដើរ​តួកុន ចង់​ល្បី សុខចិត្ត​ទៅ​ខ្ចី​អាវធំ​ពី​បងប្រុស​ជីដូនមួយ​ពាក់​ស័ក្តិ​៤​ខាង​អាកាសចរណ៍ ដោយ​កុហកថា​ទៅ​ញ៉ាំ​ការ តាម​ពិត​មិនមែន​ទៅ​ញ៉ាំ​ការ​ឯណា គឺ​យក​ទៅ​ថតកុន​សោះ ។ អឿន ខ្ចី​ញយ​ខ្លាចចិត្ត​បង ប្រើ​ឡុច​ឱ្យ​ទៅ​ខ្ចី​ម្តង ទាល់តែ​បងប្រុស​ឆ្ងល់​ថា ហេតុ​អី​ក៏​ពួក​វា​សម្បូរ​គេ​ហៅ​ការ​ម្ល៉េះ បានជា​ខ្ចី​អាវ​ខោ​មិន​ចេះ​ឈប់​សោះ ។ នឹក​ដល់​ត្រង់នេះ​ខ្ញុំ​អាណិតកូន​ណាស់ ហេតុតែ​ចង់​ល្អ ចង់​ល្បី សុខចិត្ត​កាត់​កេរ្តិ៍​កាត់​ខ្មាស ភូតកុហក រហូត​ដល់​គេ​ល្បីល្បាញ ។ ខ្ញុំ​នៅ​ចាំ​ថា គ្រាន់តែ​អាវធំ​ដែល​គេ​កាត់​ពាក់​សម្តែង​មាន​គ្រប់​ពណ៌ គ្រប់​ម៉ូត​ដាក់​តម្រៀប​ក្នុង​ទូ​ខោអាវ​ប្រៀប​ដូច​ហាង​សម្លៀក​បំពាក់ ។ អឿន ស្លៀកពាក់​អី​ក៏​សម ក៏​ស្អាត សម្លៀក​បំពាក់​ដែល​អឿន​កាត់​ពាក់​ អ្នកណា​ឃើញ​ក៏​ស្រឡាញ់ ក៏​សុំ​យក​ម៉ូត​តាម​ដែរ ។​ ខ្ញុំ​នៅ​នឹក​ឃើញថៃ្ង​ដែល​ខ្ញុំ​និង​ប៉ា​វា​ដឹងថា​ កូន​ជា​តួកុន ។ ថៃ្ង​មួយ​អឿន យក​សំបុត្រ​អញ្ជើញ​បី​-​បួន មក​អញ្ជើញ​ខ្ញុំ​និង​ឪពុក​វា​ឱ្យទៅ​មើល​កុន​រឿង “​សព្វ​សិទ្ធ​” ។ ពេល​ទៅ​ដល់​មុខ​រោង ឃើញ​គេ​គូររូប​តាំង​ធំៗ ឪពុក​វា​លាន់មាត់​ប្រាប់​ខ្ញុំ​ថា “​ម៉ែ​វា​អា​តួ​នេះ​ដូច​កូន​យើង​ដល់​ហើយ​” ខ្ញុំ​ក៏​ងក់​ក្បាល ព្រោះ​ដូច​មែន គ្រាន់តែ​រូបនោះ​ធំ​ជាង ហើយស្លៀកពាក់​បុរាណ​ទៅ​ ក៏ស្អាត​ជា​ង ។ លុះដល់ពេល​ចូល​ក្នុង​រោង េយីងបាន​ឃើញ​ឈ្មោះ​ដែល​គេ​ដាក់​ពីក្រោម​រូប​តាំង​លំអ​រោង ឪពុក​វា​លាន់មាត់​ស្រឡាំងកាំង យី​ឈ្មោះ​ក៏​ដូច​កូន​យើង​ទៀត តិច​លោ​វា​ទៅ​...​ ហើយចុះ​វាទៅថត​កុនពី​អង្កាល់ ​?...​ទាំង​ពីរ​នាក់​លែងមានយោបល់​តទៅទៀត ហើយក៏​មើលរឿង​រហូត​ដល់​ចប់ ។ ដំបូង​ឪពុក​ខឹង​ណាស់ ទ្រាំ​ស្ទើរ​មិនបាន ពេលត្រឡប់មក​ផ្ទះ​វិញ ដើម្បី​ “​ជេរ​” ​ឱ្យ​អស់​ចិត្ត ។ តែ​ដោយ​អ្នក​អង្គុយ​ក្បែរ​យើងនោះ​ សរសើរ​មិន​ដាច់មាត់ ឯសាច់​រឿង​ក៏​ល្អមើល តួ​សម្តែង​ក៏​សម ឪពុក​របស់គេក៏លែង​មាត់​តែម្តង ។​ ​អឿនគោរពកោតខ្លាចឪពុក​ណាស់ ពេល​ឪពុក​ហៅ​អឿន​មក​សួរ អឿន​សារភាពថា ដោយសារ​ចាងហ្វាង​ផលិតកម្ម​មក​អង្វរ​ខ្លាំង​ពេក ​ទើប​សុខចិត្ត​លេង ហើយក៏​មិន​ចោល​ការរៀនសូត្រ​ដែរ​...​ទើប​ឪពុក​នៅ​ស្ងៀម​លែង​មាត់​លែង​ក គ្រាន់​តែ​មិនសូវ​សប្បាយ​ក្នុង​ចិត្ត ។​ ខ្ញុំ​ក៏​យល់​ដែរ​ថា ប្តី​ខ្ញុំ​គាត់​ជា​ភូឈួយ​របស់ លោកញឹក ជូ​ឡុង។ លោក​ជា​អ្នក​រៀនសូត្រ​ចេះដឹង ហើយជា​តន្ត្រីករ​ម្នាក់​ ដែលមាន​ជំនាញ​ខាង​កូតវីយូឡុង និង​ចូលចិត្ត​ភ្លេងខ្មែរ ភ្លេង​មហោរី​ណាស់ តើ​ហេតុ​អី​ដល់ពេល​កូន​ក្លាយជា​អ្នកសិល្បករភាពយន្ត ដែលលោក​បែរជា​មិន​ចង់​ឃើញទៅ​វិញ ។​ ក្រោយមក​ ពេលដែល​អឿន​មាន​លុយកាក់​បាន​ទិញ​ផ្ទះ​មួយ​ឱ្យ​គាត់​នៅ​ក្រៅ​ក្រុង ​ធ្វើ​ស្រែចម្ការ​ដាំ​ដុះ​តែម្នាក់ឯង ដោយ​ធ្វើ​មិត្ត​ជាមួយនឹង “​ចប​” ឯ​ខ្ញុំ​និង​កូនៗ​រស់នៅ​ជាមួយ​អឿន​នៅផ្ទះ​វីឡា​នៅ​ផ្លូវភ្លោះ​សព្វ​ថៃ្ង (​ផ្ទះ​ទូត​គុយបា​)​ នេះឯង រហូត​ដល់​ថៃ្ង​បែក​៧៥” ។​ ​ លោក គង់ សុ​ភី ដែល​ត្រូវជា​ប្អូនប្រុស​របស់​លោក គង់ សំអឿន ក៏​បាន​និយាយ​បន្ថែមទៀតថា “​បងប្រុស​ជា​បុរស​សុភាព​ណាស់ នៅ​ខាងក្រៅ ​មិន​ដូចជា​នៅក្នុង​កុន​ដែល​ទស្សនិកជន​ឃើញថា​គាត់​ “​ខិល​”​ ចំណាប់នោះទេ ។ គាត់​ជា​មនុស្ស​តិច​មាត់តិច​ក តែ​ស្រឡាញ់​ប្អូនៗ​ និង​ចូលចិត្ត​ក្មេង ។​ ពេល​គាត់​ទៅ​សម្តែង​នៅ​ជនបទ​ឆា្ងយៗ គាត់​តែង​ចូល​ផ្សារ​ដូរ​លុយរាយ​ដើម្បី​ចែក​ឱ្យ​ក្មេងៗ កូនចៅ អ្នកភូមិ​ពេល​ដែល​មក​ចោមរោម​មើល ។ ពេល​គាត់​ផាត់មុខ​ មាន​ក្មេងៗ​មក​រោម​ជុំ គាត់​តែង​លើក​ក្មេងណា ដែល​តូច​ជាង​គេ​មក​ដាក់​លើ​ភ្លៅ​បណ្តើរ ​ផាត់មុខ​បណ្តើរ ។ គាត់​មិន​ដែល​សម្តែង​កិរិយា ឱ្យឃើញ​នូវ​ការ​ស្អប់ខ្ពើម ឬ ខ្លាច​ប្រឡាក់​នឹង​ដៃ​ជើង​របស់​ពួក​ក្មេង ដែល​កខ្វក់​នោះឡើយ ។ ចាស់ទុំ​ជិតខាង​ក៏​ដូច្នេះ​ ស្រឡាញ់​ចូលចិត្ត​គាត់​គ្រប់ៗគ្នា ។ ចរិត​របស់គាត់​គោរព​ចាស់ ស្រឡាញ់​ក្មេង ព្រោះ​គាត់​ក៏​គ្មាន​កូន ។ ប្រពន្ធ​មិន​រៀបការ​របស់គាត់ គឺ បង​រ៉េន គាត់​ស្រឡាញ់​ថែថួន​ពួក​ខ្ញុំ​ជា​ប្អូនៗ​ណាស់ ហើយក៏​មិន​ដែល​ប្រច័ណ្ឌ​ហួងហែង​បងប្រុស​ទាល់តែសោះ ។ ប្តី​ទៅ​ណា​ក៏​ទៅៗ ប្រពន្ធ​នៅ​ផ្ទះ​ថែថួន​ប្អូនៗ មើលថែ​ម្តាយក្មេក​ ដូច​ជា​ភរិយា​ពេញ​ច្បាប់​ដទៃ​ដែរ ដោយសារតែទឹកចិត្ត​ដ៏​ប្រពៃ​នេះ​ហើយ ទើប​បង​អឿន​គាត់​មិន​ដាច់ចិត្ត ចេះ​តែ​រស់នៅ​ជាមួយ​រហូត ទោះជា​មាន​ខិលខូច​ខាងក្រៅ​ខ្លះ ក៏​គាត់​មិន​ចោល​ប្រពន្ធ​ដ៏​ល្អ​នេះ​ដែរ ។​
បង​អឿន​គាត់​ចាប់​ល្បី​ខ្លាំង​ពី​ឆ្នាំ​១៩៧០ ​រហូតដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៥​តែម្តង ។ គាត់​បាន​ទៅ​ចូលរួម​ក្នុង​មហោស្រព​ភាពយន្ត​ភូមិភាគ​អាស៊ី នៅ​ហុងកុង សាំង​ហ្គា​ពួ​រ និង​ទីក្រុង​បាងកក ។ កាល​នោះ​ទៅ​ជា​ក្រុម​ដោយ​មាន សមាជិក​៦​នាក់ គឺ​បងគង់ សំអឿន​, បង គង់ សំអាត​, លោក​ជា យុទ្ធ​ថន​, លោក​ណុប ណែ​ម​, អ្នកស្រី គឹម ណូ​វ៉ា និង​អ្នកស្រី សោម វណ្ណ​សូ​ដា​នី ។ គ្រប់​ប្រទេស​គឺ​សុទ្ធតែ​បាន​ទទួលពាន​រង្វាន់​ទាំងអស់ ។ ចន្លោះ​ពេល​នោះ​ដែរ បង​អឿន​បាន​ទៅ​ថត​ខ្សែភាពយន្ត​ឱ្យ​លោក លី ប៊ុន​យី​ម ដែល​ថត​នៅ​ប្រទេស​ទាំង​បី ហុងកុង ថៃ និង​ខ្មែរ គឺ រឿង “​ឯណា​ប្រពន្ធ​ខ្ញុំ​?” តួ​ស្រី​គឺ​អ្នកស្រី វីរៈ​តារា អតីតៈ​ភរិយាលោក លី ប៊ុន​យី​ម ។ កាលណោះ​បងប្រុស​បាន​ចង​មិត្ត ជាមួយ​តារា​ឯក​ក្នុង​ក្រុមហ៊ុន​សាវ​ប្រាឌ័​រ មាន​លោក ជាង តាវ​វ៉េ​, ទី​លុង​, ឈិន ក្វាន់​ថៃ ជាដើម ។​ លោក​គង់ សុ​ភី បានបង្ហាញ​ការសោកស្តាយ​ថា “​ប្រសិនបើ​បងប្រុស​ខ្ញុំ​កុំ​គិត​គ្រួសារ​ពេក កុំ​ស្រឡាញ់​បងប្អូន​ពេក ម្ល៉េះ​គាត់​មិន​ស្លាប់​ទេ ព្រោះ​នៅ​ឆ្នាំ​១៩៧៥ គាត់​បាន​ទទួល​កុងត្រា​ថត​បី​រឿង​ជាមួយ​ក្រុមហ៊ុន​បរទេស ហើយ​គេ​បាន​បង្ខំ​ឱ្យ​គាត់​ទៅ​ក្នុង​ពេល​ឆាប់ៗ ​ដើម្បី​ចាប់ផ្តើម​ថត​នៅ​ ប្រទេស​ថៃ​, តែ​ដោយ​បងប្រុស​ខ្ញុំគិតថា ទៅ​ម្តងនេះ​រយៈពេល​យូរ​ នៅ​រង់ចាំ​ជួបជុំ​គ្រួសារ​នៅ​ភ្នំពេញ រហូត​ដល់​ចូលឆ្នាំ​ខ្មែរ​ហើយ​សិន​សឹម​ទៅ​...​។ ដឹងអី​ព្រឹត្តិការណ៍​១៧​មេសា បានធ្វើឱ្យ​គម្រោងការ​នោះ​ ត្រូវ​រលាយ ហើយ​បងប្រុស​ត្រូវ​បាត់បង់​ជីវិត​យ៉ាង​ខ្លោចផ្សា​ទៀត ។ ខ្ញុំ​នៅ​ចាំបាន​ថា គ្រួសារ​ខ្ញុំ​ទាំងអស់​ត្រូវ​គេ​ជម្លៀស​ ឱ្យចេញ​ទៅ​តាម​ផ្លូវ​តាខ្មៅ​ស្អាង​ ព្រែក​តូច​ ។ បង​អឿន​ខ្ញុំ​ស្លៀក​ខោចែវ ពាក់អាវ​យឺត បង់ក​ក្រមា​មួយ ពាក់​ស្បែកជើងផ្ទាត់​រុញ​ឡាន​ចេញទៅ ។ បងគង់ ឡុច មាន​ប្រពន្ធ​កូនខ្ចី​, បងគង់ ចន្ថា មាន​ប្រពន្ធ​កូនកាត់​បារាំង កូន​បី​នាក់ ។ តាមផ្លូវ​បង​អឿន​ខំ​លាក់​មុខ​ដែរ តែ​ទៅ​ដល់​ណា​ក៏​គេ​ស្គាល់ ។ យើង​ទៅ​រស់នៅ​ស្រុក​ស្អាង​ព្រែក​តូច​រយៈពេល​ប្រហែល​ពីរ​ខែ គេ ​(​ខ្មែរក្រហម​) ​យក​បង​អឿន​ទៅ ។ ខ្ញុំ​ចាំ​បាន​ថា ថៃ្ង​នោះ​ម៉ែ និង​បង​រ៉េ​ន​ប្រពន្ធ​បង​អឿន​នាំគ្នា​ទៅ​គក់ខោអាវ​នៅ​មាត់​ទន្លេ ។ ខ្ញុំ​លីងពោត ដាក់​ស្ករ​ឱ្យ​បង​ហូប ។ បង​អឿន​កំពុង​អង្គុយ​ហូប​ពោត​លី​ង ឪពុក​ខ្ញុំ​អង្គុយ​ជក់បារី​នៅក្បែរនោះ ស្រាប់តែ​មាន​ពួកយោធា​អាវ​ខ្មៅ​ពីរ​នាក់​ជិះ​ម៉ូតូ​សេ​អិល ចូល​មក​ប្រាប់ថា “​គណៈ​តំបន់​សុំ​ជួប​មិត្ត​អឿន​ជា​ប្រញាប់​” បង​អឿន ខ្លួន​ទទេ​ទាញ​អាវយឺត ហើយ​លា​ឪពុក​ខ្ញុំ អង្អែល​ក្បាល​ខ្ញុំ ជា​ចុងក្រោយ​ក៏​ឡើង​ម៉ូតូ សេ​អិល ពីក្រោយ​អ្នក​ឌុប ។​ អា​ម្នាក់ទៀត​កាន់​កាំភ្លើង​អង្គុយ​ជាប់​ពីក្រោយ ។ តាំងពីថៃ្ង​នោះ​មក បងប្រុស​ខ្ញុំ​ក៏បាត់​ស្រមោលលែងឃើញត្រឡប់មកផ្ទះ។ ក្រោយមក ឮ​គេ​លួច​ប្រាប់ថា គាត់​ត្រូវ​គេ​បណ្តើរ​មក​នៅ​ម្តុំ​កោះ​គ ហើយ​ប្រហែលជា​គាត់​ត្រូវ​ស្លាប់​នៅ​ទីនោះ​។ ម្តាយ​ខ្ញុំ​រីងរៃ​ដើរ​រក​កូន​ដូច​មនុស្ស​ឆ្កួត ។ បងប្រុស​ខ្ញុំ​ទាំង​បី​នាំគ្នា​រត់​ទៅ​ខេត្ត​កំពង់ធំ ហើយ​ត្រូវ​បែក​គ្នា​អស់ ។ សព្វ​ថៃ្ង​ខ្ញុំ​នៅ​សល់​តែ​បងប្រុស​ម្នាក់​គត់ ដែល​ភៀសខ្លួន​រួច​ទៅ​កាណាដា ឯ​បង​អាត បង​ភ័ណ ត្រូវ​ស្លាប់​នៅ​កំពង់ធំ បង​ចន្ថា​ទាំង​ប្រពន្ធ​ត្រូវ​ស្លាប់​នៅ​ភ្នំ​លាជ ។ ជីវិត​គ្រួសារខ្ញុំ ដែល​សុទ្ធតែ​ជា​តារា​ភាពយន្ត​​ បាន​ឆ្លងកាត់​ជីវិត​ឈឺចាប់​ព្រាត់ប្រាស​ចម្លែក​ខុសគេ​ ។​ ខ្ញុំ​ស្អប់​ព្រឹតិ្តការណ៍​១៩៧៥​ រហូតដល់​ឆ្នាំ​១៩៧៩​ណាស់ ព្រោះ​ខ្ញុំ​បាត់បង់​នូវ​អ្វីៗ​ទាំងអស់​ដែល​ខ្ញុំត្រូវមាន បាត់បង់​លំនឹង​ផ្លូវចិត្ត​ ដោយការស្រណោះ​អាល័យ​បងៗ​ ដែល​ជា​តារា​ដ៏​ភ្លឺ​ចិញ្ចាច​ នៃ​ពិភព​សិល្បៈភាពយន្ត​ខ្មែរ ប្រសិនបើ​ពួកគាត់​នៅរស់ ម្ល៉េះ​អាចជួយ​ខ្មែរ​ផ្នែក​វិស័យ​នេះ​ឱ្យបាន​ល្អ​ប្រសើរ​ឡើង​ថែមទៀត មួយចំណែក ៕

Kong Bun Chhoeun

Kong Bun Chhoeun, novelist and songwriter, has been writing prolifically since the 1950s but ceased his career under the Khmer Rouge power (1975-79). Had he revealed his identity during this era, it is likely he would have been executed. Cambodia is now moving toward democracy, but powerful people continue to abuse the law. The plot of his last book, The Destiny of Marina, or Acid-Laced Vengeance, published in 2000, bore many similarities to the 1999 scandal of a karaoke singer who was attacked with acid by the jealous wife of a government official. The book details the problem of official impunity in Cambodia. After publication, Kong Bun Chhoeun received death threats from the husband of the woman who had mutilated the singer. In November 2000, he fled to Thailand.